Wat is citizen science?

Citizen science of burgerwetenschap is wetenschappelijk onderzoek dat in zijn geheel of gedeeltelijk door niet-wetenschappers (burgers) wordt uitgevoerd, vaak in samenwerking met of onder begeleiding van professionele wetenschappers. De burgers die deelnemen aan een citizen-scienceproject worden burgerwetenschappers of citizen scientists genoemd. 

Citizen science is een brede term, die vele ladingen dekt. Burgerwetenschappers kunnen, afhankelijk van het project waaraan ze bijdragen, een breed gamma van taken uitvoeren; ze voeren tellingen en observaties uit, bouwen en installeren sensoren, annoteren of transcriberen afbeeldingen en teksten, voeren data-analyses uit, bedenken onderzoeksvragen en onderzoeksmethodes en rapporteren of dissemineren onderzoeksresultaten.

Voor een uitgebreide definitie verwijzen we naar de 10 principes van de burgerwetenschap die de European Citizen Science Association formuleerde.

Past citizen science bij jouw onderzoek?

Citizen-scienceprojecten die inspelen op de directe omgeving van burgers of op een bezorgdheid in de samenleving (mobiliteit, luchtkwaliteit, gezondheid...) hebben natuurlijk een streepje voor tijdens het rekruteren van deelnemers. Maar er zijn ook gigantische communities van gepassioneerde burgerwetenschappers betrokken bij biomonitoringprojecten zoals Waarnemingen.be of online annotatieplatformen zoals Zooniverse.org. Ook projecten die 'verder van het bed staan', zoals schelpentellingen, het transcriberen van historisch bronnenmateriaal of het ontcijferen van spectrogrammen, weten grote groepen vrijwilligers aan te trekken en te behouden. Om na te gaan of citizen science in het plaatje van jouw onderzoeksvraag past, kunnen we de beslissingsboom in de gids 'Choosing and using Citizen Science' door het UK Centre for Ecology & Hydrology warm aanbevelen!

In sommige citizen-scienceprojecten voert een grote groep vrijwilligers een relatief eenvoudige taak uit. In andere projecten wordt dan weer intensief samengewerkt met een veel kleinere groep van gemotiveerde burgerwetenschappers. Deze afweging wordt verbeeld in de citizen-sciencepyramide (OpenScientist.org). Aan de basis liggen crowdsourcing en contributieve projecten, die veel burgerwetenschappers betrekken bij eenvoudigere wetenschappelijke taken en dus veel data verzamelen.

In de hogere trappen van de pyramide vinden we intensievere samenwerkingen terug; waar burgerwetenschappers niet alleen betrokken zijn bij dataverzameling en -analyse, maar ook bij het opstellen van de onderzoeksvraag, het bepalen van de methode en/of bij het rapporteren over de resultaten. Omdat de wisselwerking tussen de burgerwetenschappers en projectleider bovenin de pyramide veel intensiever is en dus meer tijd vraagt, worden bij deze projecten algemeen minder burgerwetenschappers betrokken.

Citizen science gaat om meer dan 'helpende handen' die je bijstaan bij je onderzoek. Burgerwetenschappers overtuigen om begaan te blijven met je project vraagt tijd en een uitgekiende communicatiestrategie. Lees meer over een effectieve aanpak in onze communicatiegids voor citizen science.