Wat doet het contactpunt precies?

Floor Keersmaekers: Het citizen science contactpunt maakt deel uit van Research Outreach & Communication, de cel wetenschapscommunicatie binnen het vicerectoraat Onderzoek. Meer concreet kunnen onderzoekers bij het Contactpunt terecht voor advies, informatiemateriaal, trainingen, tools en workshops met betrekking tot burgerwetenschap. We lanceerden vorig jaar ook een financieringsoproep voor nieuwe citizenscience-initiatieven aan de VUB. 

Dat vraagt een behoorlijke investering van middelen en personeel. Mogen we daaruit concluderen dat citizen science bovenaan het prioriteitenlijstje van de VUB staat? 

Karel Verbrugge: De VUB kent een lange traditie van maatschappijgericht onderzoek. Met Caroline Pauwels als rector is de VUB zich nog sterker gaan profileren als een open, geëngageerde en stadsgerichte universiteit. In combinatie met de groeiende maatschappelijke aandacht voor citizen science en de expertise die we binnen onze cel hadden opgebouwd door mee te werken aan projecten als Oog voor Diabetes en Bugs 2 the Rescue, zorgde dit ervoor dat citizen science een belangrijke plaats innam in het deelbeleidsplan onderzoek van de universiteit. Op die manier volgen we ook internationale adviezen en beleidslijnen van bv. UNESCO en financieringsprogramma's als Horizon Europe.

De visie was er, hoe kwam het daarmee uiteindelijk tot een contactpunt? 

Floor Keersmaekers: Onze deelname aan het EUTOPIA-TRAIN project was daarvoor een belangrijke katalysator. Met de VUB maken we deel uit van de EUTOPIA alliantie van Europese universiteiten. Binnen het Open Science werkpakket trekken we met de VUB het takenpakket over citizen science. Binnen deze alliantie ontwikkelden we een toolkit voor citizen science, webinars en bouwden we een internationale community of practice uit met onder andere leden van de alliantie. 

We konden daarbij ook rekenen op Carina Veeckman, onderzoeker bij VUB-SMIT met erg veel kennis van citizen science. Zij hielp ons niet alleen bij het schrijven van de toolkit, maar ze deed ook onderzoek naar ondersteuningsinitiatieven voor citizen science bij andere Europese universiteiten. Op basis van haar vooronderzoek organiseerden we een reeks workshops met diverse stakeholders om een visie en netwerk rond citizen science uit te bouwen aan de VUB.

Welke vragen krijgen jullie zoal bij het contactpunt? 

Floor Keersmaekers: We lanceerden in juni onze oproep voor financiering van citizen science projecten. Daar kregen we natuurlijk veel vragen over. De vraag die we nu het vaakst krijgen, is wellicht ‘Wanneer opent de call nog eens?’. De vraag naar financiering krijgen we heel vaak, daarom houden we nauwgezet de websites en nieuwsbrieven van allerlei mogelijke financiers in de gaten en plaatsen we belangrijke calls op onze interne webpagina. We organiseerden binnen EUTOPIA ook een webinar over succesvolle strategieën bij financieringsaanvragen voor burgerwetenschappelijk onderzoek.

Karel Verbrugge: Voor de interne projectoproep was het ook een vereiste om aan te tonen dat je een interdisciplinair en intersectoraal consortium kon samenstellen. Onze onderzoekers hebben vaak een sterk netwerk binnen hun eigen onderzoeksdiscipline, maar buiten die bubbel partners zoeken is soms een uitdaging. Daar kregen we dus ook best wel wat vragen voor ondersteuning over. 

Floor Keersmaekers: Hoe burgerwetenschappers engageren en motiveren blijft ook een veelgestelde vraag, die centraal stond in een ander EUTOPIA-webinar. Gelukkig hebben we daarrond heel wat ervaring bij de cel Research, Outreach and Communication door onze bijdrage aan citizen-scienceprojecten als Oog voor Diabetes en Bugs 2 the Rescue.

Hoe en waarom werd de projectfinanciering voor citizen-scienceprojecten binnen de VUB in het leven geroepen?

Floor Keermaekers: De projectfinanciering ging hand in hand met de oprichting van het contactpunt. De VUB wil citizen science als onderzoeksmethode stimuleren. Het contactpunt is er om VUB onderzoekers te ondersteunen bij citizenscience-initiatieven. De financiering is een extra duwtje in de rug voor VUB’ers om aan de slag te gaan met de methode, en de citizenscience-expertise aan de VUB verder uit te bouwen.

Karel Verbrugge: De call sluit nauw aan bij het maatschappelijk engagement van de VUB als urban engaged university.  De focus op de grootstedelijke context was daarom een uitgesproken doel, samen met bijdragen aan de UN Sustainable Development Goals. In het stedelijk weefsel bestaan vele vormen van kennis en expertise buiten de academische context. Het is zeer verrijkend voor de universiteit om die te omarmen.

Hoe zagen de ingediende projectvoorstellen eruit? 

Karel Verbrugge: Onze verwachtingen zijn zeker ingevuld op vlak van interdisciplinariteit, het grootstedelijke aspect en de sustainable development goals. Dat waren specifieke eisen in het aanvraagdossier, dus dat verwondert misschien niet. Daarnaast was het ook goed om te zien dat alle faculteiten aan de VUB vertegenwoordigd waren. Er was dus een mooie diversiteit aan onderzoeksdomeinen in de aanvragen.

Floor Keersmaekers: Er waren ook verschillen tussen de invullingen van citizen science in de verschillende dossiers. We lazen projectvoorstellen die kozen voor een aanpak die in eerdere binnen- of buitenlandse projecten erg succesvol was gebleken. Net zo goed waren er projectvoorstellen in onderzoeksdomeinen waarbinnen burgerwetenschap nog geen ingeburgerde praktijk is, of waarin erg innovatieve citizen sciencemethodes werden voorgesteld.

Hoe verliep het selectieproces? Welke projecten werden geselecteerd?

Floor Keersmaekers: We lanceerden de oproep in juni. Daar ging heel wat denk- en schrijfwerk aan vooraf. Begin juli organiseerden we een informatiesessie voor geïnteresseerde onderzoekers en op 1 november, de deadline, waren 14 voorstellen ingediend. In onze jury zaten citizenscience-experten uit binnen- en buitenland, en daarnaast juryleden met expertise in de verschillende wetenschappelijke domeinen waarin de projectvoorstellen zich bevonden. Uiteindelijk werden 2 projecten geselecteerd.

Karel Verbrugge: Daarmee is ons werk nog niet afgelopen. Nu houden we intakegesprekken met de nieuwe projecten om te bekijken hoe we ze kunnen ondersteunen vanuit het contactpunt . 
 

Wat zijn jullie toekomstplannen met het contactpunt? 

Floor Keersmaekers: Op de lange termijn hopen we meer citizen science te zien aan de VUB, met een stevige ondersteuning vanuit ons contactpunt. We kunnen al een eerste aanzet maken binnen EUTOPIA MORE, de opvolger van het EUTOPIA-TRAIN project. We beginnen dit jaar meteen aan de uitbreiding van onze starterskit met een nieuwe interactieve module, en de uitbouw van een ‘toolbox’ met concrete modellen, programma’s, apps en good practices waarmee onderzoekers hun ideeën in de praktijk kunnen omzetten. We werken ook ons trainingsaanbod voor onderzoekers verder uit en willen ons netwerk uitbreiden. Daartoe legden we al eerste interessante contacten bij universiteiten in Nederland, ECSA-werkgroepen en internationale projecten via het European Citizen Science Project.