Wetenschappelijke experimenten, maar ook wetenschappers zelf, varen betrekkelijk vaak mee met vrachtschepen. Dat gebeurt echter zelden op passagiersschepen. PONANT maakt als cruisemaatschappij een uitzondering. Het cruiseschip ‘Le Commandant Charcot’ werd uitgerust met alle luxe die je zou verwachten van een rederij die haar ticketprijzen alleen op aanvraag deelt, maar evengoed met twee laboratoria en een hele resem wetenschappelijke meetapparatuur. Le Commandant Charcot is een ijsbreker, ontworpen om arctische en antarctische wateren te bevaren. Dat op zich maakt haar uniek onder de cruiseschepen. Vladislav Sidorenkov-Duprez, R&D engineer bij PONANT verklaart: ‘Al vroeg in de ontwerpfase van ‘Le Commandant Charcot’ besloten we om het schip open te stellen voor wetenschappelijk onderzoek. Haar capaciteit om door het ijs te varen, maakt het schip uitstekend geschikt voor onderzoek aan de polen. Bovendien bevaren we met onze passagiers wateren die minder vaak worden aangedaan door cargo- of onderzoeksschepen. De tocht tussen Argentinië en Nieuw-Zeeland is bijvoorbeeld uniek. Daar wordt zelden gevaren voor wetenschappelijk onderzoek.’

Tijdens elke tocht is er plaats aan boord voor vier wetenschappers. Ze dienen daarvoor hun kandidatuur in bij PONANT, dat met een wetenschappelijke adviesraad een selectie maakt van de projecten die kunnen meevaren. De onderzoekers varen op kosten van de maatschappij mee als passagiers. Ze worden door de bemanning ook bijgestaan bij het installeren van materiaal en sensoren en bij hun werk in de scheepslaboratoria of op het ijs. Ook de passagiers kunnen als citizen scientists hun steentje bijdragen aan het onderzoek. 

‘Het idee om passagiers als citizen scientists te betrekken, kwam pas laat. We besloten vrij last-minute om dat te proberen tijdens onze eerste cruise in 2021. Een twintigtal passagiers registreerden zeevogels, observeerden wolken of maten de ijsdikte. Deze gegevens werden gedeeld met the Polar Collective. Tijdens de tochten in 2022 zullen we de citizen science niet als aparte activiteiten opnemen, maar ze helemaal integreren in het programma. Tijdens een wandeling of een tocht met de kajak of zodiac (een kleine motorboot) zullen de passagiers dus ook observaties doen. Zo zal citizen science een standaard onderdeel worden van uitstappen met gasten op het land, op het ijs of op het water ’, aldus Sidorenkov-Duprez.

De observaties voor the Polar Collective worden begeleid door de gidsen aan boord van het schip. Deze gidsen staan in voor de begeleiding van de passagiers tijdens uitstappen in de arctische omstandigheden. Ze begeleiden ook het citizen-scienceprogramma en kregen daarvoor een bijkomende opleiding. Ook de wetenschappers aan boord kunnen de hulp van de passagiers inschakelen voor hun onderzoek. Tijdens de tocht in 2022 zullen burgerwetenschappers onder andere helpen in de laboratoria bij het speuren naar microplastics in zeewaterstalen. 

Een cruise naar de polen is niet goedkoop en trekt daardoor een eerder welgesteld publiek aan. De burgerwetenschappers aan boord vormen dus geen doorsnede van de samenleving. Daarvan is het bedrijf zich bewust. Sidorenkov-Duprez: ‘We rekenen erop dat onze passagiers na hun reis een ambassadeursrol op zich nemen voor de polen en de oceanen. We zetten daarom erg in op bewustwording rond ecologische en klimatologische issues  in het poolgebied. Zo vragen we van de meereizende wetenschappers dat, ook als ze de passagiers niet rechtstreeks kunnen betrekken bij hun onderzoek, ze wel een lezing voor de passagiers geven over hun werk.’

Zeker aan de polen ligt toerisme met cruiseschepen – niet geheel onterecht – onder vuur omwille van de impact op de ecologisch erg gevoelige omgeving. Toch wordt PONANT niet graag over dezelfde kam geschoren als andere cruisebedrijven. De scheepsbemanningen proberen de ecologische impact van hun tochten zo veel mogelijk te beperken. Zo wordt afvalwater zorgvuldig gezuiverd voordat het overboord gepompt wordt. Wegwerpplastic is uit den boze aan boord. Het bedrijf volgt de richtlijnen rond toerisme aan de polen van het IAATO (International Association of Antarctica Tour Operators) en het AECO  (Association of Arctic Expedition Cruise Operators) strikt op. ‘Le Commandant Charcot’ is een hybride-elektrisch schip, aangedreven door LS MGO (Low Sulfur Marine Gasoil) of LNG (Liquefied Natural Gas). Het schip stoot daarbij nauwelijks schadelijke bijproducten, zoals zwavel- of stikstofverbindingen uit. Wanneer het schip LNG als brandstof gebruikt, wordt de CO2-uitstoot met 15 tot 25% verminderd.

Voor PONANT is de combinatie van citizen science met hun cruiseschepen duidelijk een succesformule. Het bedrijf plant daarom om de (burger)wetenschappelijke activiteiten snel uit te breiden naar de andere schepen in de vloot en deze ook uitdrukkelijker mee te nemen in de communicatie. Verschillende wetenschappers zijn alvast enthousiast over de opportuniteit die het bedrijf hen biedt om hun onderzoek aan boord te voeren. Het citizenscience-programma is pril, maar op zijn minst uniek te noemen.