Toch worden scholieren niet gehoord bij de opmaak van een lokaal beleid rond verkeersveiligheid. Het project FietsSTEM voor Scholen wil daar op een wetenschappelijke manier aan sleutelen. Het project wordt gefinancierd door het departement Economie, Wetenschap en Innovatie van de Vlaamse Overheid.

Projectcoördinator dr. Tom Storme, verbonden aan het Instituut voor Duurzame Mobiliteit van UGent, voegt meteen twee extra doelstellingen aan het project toe.

“We willen ook de vaardigheden van de scholieren rond ruimtelijk denken verbeteren en we stimuleren hen om zich op een actieve manier te verplaatsen. Mobiliteitsexperts pleiten al langer voor een mobiliteitstransitie in Vlaanderen en België. Eén die meer inzet op duurzame en actieve mobiliteit en die persoonlijk autobezit waar mogelijk tegengaat. Door de mobiliteitsgebruikers van de toekomst, met hun eigen specifieke behoeften en noden, te betrekken in dit project, hopen we de mobiliteitstransitie te versnellen.”

Hoe gaat FietsSTEM concreet te werk? Leerkrachten introduceren het project in de school en in hun lessen?

“Inderdaad, we rekruteren leerkrachten Aardrijkskunde, PAV, MAVO... die met het lessenpakket dat we ontwikkeld hebben, aan de slag willen tijdens het tweede semester van dit schooljaar. Daarvoor hebben we contact met de VLA (Vereniging Leraars Aardrijkskunde) en spreken we ook directies aan.

Heel concreet leveren we een modulair lessenpakket af aan leerkrachten, waarin drie grote delen te ontdekken zijn:

• het eerste deel draait rond datacollectie, het digitaliseren van de (multimodale) woon-schoolverplaatsingen;
• het tweede deel richt zich op data-analyse, de verwerking van de klas-data in een GIS-omgeving;
• het derde deel tenslotte concentreert zich op beleidsaanbevelingen: hoe kan je je bevindingen communiceren aan lokale mobiliteitsambtenaren.” 

Een webplatform als luisterend oor

FietsSTEM richt zich op oudere scholieren, is dat een bewuste keuze?

“We richten ons op oudere leerlingen omdat zij zich vaker zelfstandig verplaatsen en omdat zij een prima doelgroep zijn om ons webplatform te gebruiken. We maken gebruik van hun expertise en geven hen meteen een instrument om het verplaatsingsgedrag van hun klas/school te analyseren en op basis daarvan een aantal aanbevelingen uit te werken.  

Finaal krijgen de deelnemers trouwens ook een ‘fietsbarometer’ van hun klas en school te zien, een rapport dat beschrijft hoe goed hun klas of school het doet op vlak van actieve mobiliteit, verkeersveiligheid, etc.. Net dat rapport geeft de school en de scholieren meer zicht op de verkeersveiligheid van hun schoolomgeving.”

Jullie streven naar een open en toegankelijke website waar de gegevens gecentraliseerd worden en de fietsbarometers zichtbaar zullen zijn?

“We willen een mooi webplatform maken (het toekomstige platform fiets.ugent.be) waar klassen en scholen mee aan de slag kunnen. Als meerdere scholen in een gemeente participeren, dan kunnen ze met de resultaten op zijn minst het debat opentrekken en hopelijk ook impact hebben op het lokale mobiliteits- en verkeersveiligheidsbeleid. Resultaten zijn ook relevanter als er veel deelnemers participeren. Momenteel is de site in opmaak. Uiteraard zullen we de geanonimiseerde en geaggregeerde data delen na afloop van het project.”

Zijn er in andere, vergelijkbare projecten?

“Er zijn een aantal initiatieven in Vlaanderen en België rond fietsveiligheid van schoolomgevingen. Zo kunnen gemeenten subsidies aanvragen om schoolroutekaarten op te stellen en zo leerlingen in lagere graden sensibiliseren over veilige en minder veilige punten. Ons project heeft sterke raakvlakken met deze schoolroutekaarten, maar wij focussen op participatie van oudere leerlingen en de GIS-vaardigheden die ze ontwikkelen. Na verloop van tijd hopen we op die manier een bijzonder kostenefficiënte manier te realiseren om schoolomgevingen en fietsroutes in kaart te brengen en te analyseren.”

Project in uitrol

Hoe ver staan jullie momenteel met de uitrol van het project?

“We testen tijdens het eerste semester ons webplatform in een beperkt aantal klassen en lanceren tijdens het tweede semester het platform bij zo’n 60 klassen verspreid over heel Vlaanderen. Op dit moment zijn we leerkrachten aan het rekruteren die aan de slag willen gaan met ons lessenpakket.”

Welke moeilijkheden hebben jullie ervaren tijdens het opzetten van dit burgerwetenschapsproject?

“Een belangrijke les voor ons is alvast dat het niet eenvoudig is om enerzijds de data zoveel mogelijk open te stellen en anderzijds conform de GDPR-richtlijnen te werken. Citizen science in het mobiliteitsdomein is een relatief nieuw gegeven. Scivil kan ons helpen in die domeinen waar we geen of minder ervaring in hebben, zoals het opzetten van communicatiecampagnes. We kijken ook uit naar een overzicht van best practices, zodat fouten geen twee keer gemaakt worden.”