Citizen science voor leerkrachten

Onderzoekscompetenties maken deel uit van de 21ste-eeuwse vaardigheden en zijn ingebed in de eindtermen van het Vlaamse basis- en secundair onderwijs. Leerlingen leren onderzoekscompetenties het best in de context van authentiek wetenschappelijk onderzoek, wat geen eenvoudige opgave is voor leerkrachten. Steeds frequenter zien scholen in een deelname aan citizen science-projecten een kans om met hun leerlingen aan onderzoekscompetenties te werken. Benieuwd naar de mogelijkheden? Op deze pagina vind je meer informatie over wat citizen science juist is, maar ontdek je ook concrete voorbeelden van burgerwetenschapsprojecten.

BURGERWETENSCHAP IETS VOOR JOU?

Ik stel me de vraag op welke manier ik de realisatie van overkoepelende eindtermen kan combineren met de inhoudelijke doelstellingen van mijn vak.
In mijn lessen verwijs ik graag naar toepassingen uit het dagelijks leven en actuele lokale uitdagingen, en ik ben op zoek naar bijkomende inspiratie.
Wetenschappelijk onderzoek betrekken in mijn lessen lijkt me fijn en ik wil daar de inhoudelijke expertise voor vinden.
Actieve werkvormen motiveren mijn klassen om de leerstof te verwerken en ik wil hen hier de nodige vrijheid in geven.
Mijn leerlingen hebben graag het gevoel dat zij een zinvolle bijdrage leveren aan de maatschappij, terwijl we werken aan de vakdoelstellingen.

Word jij ook getriggerd door onderstaande woorden? Dan loont het zonder enige twijfel de moeite om verdere mogelijkheden van burgerwetenschap in je onderwijspraktijk te verkennen!

Burgerwetenschap?!

Citizen science of burgerwetenschap is wetenschappelijk onderzoek dat in zijn geheel of gedeeltelijk door niet-wetenschappers (burgers) wordt uitgevoerd, vaak in samenwerking met of onder begeleiding van professionele wetenschappers. De burgers die deelnemen aan citizen-scienceprojecten worden burgerwetenschappers of citizen scientists genoemd. Ook leerlingen en leerkrachten kunnen dus burgerwetenschappers worden. Ze kunnen diverse activiteiten uitvoeren in de verschillende fasen van het onderzoeksproces. Citizen science is namelijk een erg brede term die vele ladingen dekt. Ze voeren tellingen en observaties uit, bouwen en installeren sensoren, annoteren of transcriberen afbeeldingen en teksten, voeren data-analyses uit, bedenken onderzoeksvragen en onderzoeksmethodes, en rapporteren of verspreiden onderzoeksresultaten.

Leerlingenparticipatie in burgerwetenschapsprojecten

Leerlingenparticipatie is de mate waarin leerlingen actief worden betrokken bij beslissingen over het eigen leerproces.

Het actief betrekken van leerlingen bij keuzes in een deelname aan een burgerwetenschapsproject bevordert een positieve schoolbeleving, verhoogt de leermotivatie en leereffecten.
Door in te zetten op leerlingenparticipatie bij deelname aan een burgerwetenschapsproject werken leerlingen actief aan bepaalde vaardigheden en competenties zoals debatteren, communiceren, onderhandelen, prioriteiten stellen, relevante beslissingen nemen, luisteren, een mening vormen en uiten …

Werken aan de Vlaamse sleutelcompetenties m.b.v. burgerwetenschap

Hoe burgerwetenschap helpt bij werken aan de sleutelcompetenties?

Authentieke leercontext
Inhoudelijke focus: historisch bewustzijn, wiskunde, wetenschappen, technologie, STEM..
Leercompetenties: onderzoekscompetenties, probleemoplossend en kritisch denken, informatieverwerking
Duurzaamheidscompetenties
Burgerschapscompetenties: participatie

Voordelen burgerwetenschapsprojecten in onderwijs

Waarom deelnemen? We laten de leerkrachten zelf aan het woord..

Het is leuk! Het bevordert een positieve schoolbeleving.
Deelname aan een burgerwetenschapsproject leent zich perfect tot vakoverschrijdend werken.
Je kan een project uitkiezen waarvan het thema aansluit bij jouw lessen. Ideaal!
De leerlingen beslisten zelf welke richting onze deelname aan het burgerwetenschapsproject zou uitgaan. Dat werkte erg motiverend!
Ik vond het leuk zelf te kunnen bijdragen aan het beantwoorden van échte vraagstukken op school.
Door mijn deelname aan een burgerwetenschapsproject proefden mijn leerlingen van authentiek onderzoek en versterkten ze hun wetenschappelijke geletterdheid.

INSPIRERENDE VOORBEELDEN

Klimaatlink: schoolvoorbeeld van citizen science in het onderwijs: interview met een projectcoördinator over de samenwerking met scholen
VLINDER, netwerk van weerstations met impact: Duo-interview met een projectcoördinator en leerkracht
Geef gehoor aan AstroSounds: interview met het team achter Astrosounds

Ander interessant leesvoer over de meerwaarde van citizen science in de klas

Leerwinst boeken door aan burgerwetenschap te doen: Interview met drie onderwijsexperten over de opportuniteiten van citizen science in de klas
Van complex onderzoek naar meeslepende lessen in de klas: als de burgerwetenschapper een leerling is: interview met twee enthousiaste onderwijsprofessionals
Motivatoren en drempels voor citizen science in de klas: Interview met vijf studenten over hun bacheloronderzoek over citizen science in de klas
In samenwerking met Odisee en Karel de Grote Hogeschool schreef Scivil een inspiratiegids over citizen science in de klas, gericht op projectinitiatiefnemers. Hoewel het dus gericht is op projectcoördinatoren en niet zozeer directies en leerkrachten, bevat het wel wat interessante stukken over de opportuniteiten van citizen science in een klascontext. Je kan de gids hier lezen.

"Als leerkracht aardrijkskunde zag ik meteen de kracht van VLINDER voor onze leerlingen van het vijfde jaar Industriële Wetenschappen omdat de studenten met echte wetenschappelijke data aan de slag kunnen. Ze toetsen hun theoretische kennis aan real life data en dat heeft een belangrijke invloed op hun motivatie. Ze ervaren bovendien hoe je een wetenschappelijke methode kan toepassen."

Wim Van Buggenhout (STEM-leerkracht GTI Londerzeel)

Burgerwetenschapsproject VLINDER i.s.m. VTI Londerzeel

Een overzicht van burgerwetenschapsprojecten

iedereenwetenschapper.be